تاریخ کتاب چیست؟
رابرت دارنتون
فصل 1 قسمت 1
«تاریخ کتاب» در فرانسه، «تاریخچه کتاب» در آلمان، «تاریخ کتاب» یا «کتاب» در کشورهای انگلیسی زبان؟ نام آن از مکانی به مکان دیگر متفاوت است، اما در همه جا به عنوان یک رشته جدید مهم شناخته می‌شود.تاریخ کتاب چیست حتی می‌توان آن را تاریخ اجتماعی و فرهنگی ارتباطات از طریق چاپ نامید، اگر این عبارت خیلی طولانی نباشد، زیرا هدف آن درک چگونگی انتقال ایده‌ها از طریق چاپ و چگونگی تأثیر قرار گرفتن در معرض کلمات چاپ شده بر تفکر و رفتار بشر در طول پانصد سال گذشته است. برخی از مورخان کتاب موضوع خود را تا اعماق دوره قبل از اختراع حروف چاپی دنبال می‌کنند. برخی از دانشجویان چاپ بر روی روزنامه‌ها، صفحات پهن و سایر اشکال علاوه بر کتاب تمرکز می‌کنند. این حوزه می‌تواند از بسیاری جهات گسترش یابد؛ اما در بیشتر موارد، این موضوع مربوط به کتاب‌ها از زمان گوتنبرگ است، حوزه‌ای از تحقیقات که در چند سال گذشته چنان سریع توسعه یافته است که به نظر می‌رسد احتمالاً در کنار رشته‌هایی مانند تاریخ علم و تاریخ هنر در مجموعه رشته‌های علمی، جایگاهی کسب کند.
تاریخ کتاب‌ها در آینده هر چه که باشد، گذشته آن نشان می‌دهد که چگونه این حوزه دانش می‌تواند هویت علمی متمایزی به خود بگیرد. این امر از تلاقی چندین رشته در مجموعه‌ای مشترک از مسائل ناشی شده است که همه آنها به فرآیند ارتباطات مربوط می‌شوند. در ابتدا، این مسائل به شکل سؤالات ملموس در شاخه‌های نامرتبط دانش پژوهی بودند: متون اصلی شکسپیر چه بودند؟ چه چیزی باعث انقلاب فرانسه شد؟ ارتباط بین فرهنگ و قشربندی اجتماعی چیست؟ در پیگیری این سؤالات، محققان خود را در سرزمینی بی‌صاحب یافتند که در تقاطع شش رشته تحصیلی قرار داشت. آنها تصمیم گرفتند حوزه‌ای مختص به خود ایجاد کنند و مورخان، محققان ادبی، جامعه‌شناسان، کتابداران و هر کس دیگری را که می‌خواست کتاب را به عنوان نیرویی در تاریخ درک کند، به آن دعوت کنند. تاریخ کتاب شروع به کسب مجلات، مراکز تحقیقاتی، کنفرانس‌ها و حلقه‌های سخنرانی خاص خود کرد. این رشته بزرگان قبایل و همچنین ترک‌های جوان را گرد هم آورد.
و اگرچه هنوز رمزهای عبور یا دست دادن‌های مخفیانه یا جمعیت دکترای خود را ایجاد نکرده است، اما طرفدارانش می‌توانند یکدیگر را از برق چشمانشان تشخیص دهند. آنها به یک آرمان مشترک تعلق دارند، یکی از معدود بخش‌های علوم انسانی که در آن حال و هوای گسترش و سیل ایده‌های تازه وجود دارد. مطمئناً، تاریخ تاریخ کتاب دیروز آغاز نشده است.
این رشته به پژوهش‌های رنسانس، اگر نه فراتر از آن، بازمی‌گردد؛ و به طور جدی در قرن نوزدهم آغاز شد، زمانی که مطالعه کتاب‌ها به عنوان اشیاء مادی منجر به ظهور کتابشناسی تحلیلی در انگلستان شد. اما اثر فعلی رابرت دارنتون نشان‌دهنده‌ی فاصله گرفتن از جریان‌های تثبیت‌شده‌ی پژوهشی است که ریشه‌های آنها را می‌توان در شماره‌های پیشین «کتابخانه» و «برسنبلات برای آلمان بوک‌هاندل» یا تزهای «مدرسه‌ی چارت» در قرن نوزدهم جستجو کرد. جریان جدید در دهه‌ی ۱۹۶۰ در فرانسه توسعه یافت، جایی که در مؤسساتی مانند «مدرسه‌ی عملی مطالعات عالی» ریشه دواند و از طریق انتشاراتی مانند «ظاهر کتاب» (۱۹۵۸) نوشته‌ی لوسین فور و هنری-ژان مارتین، و «کتاب و جامعه در فرانسه‌ی هفدهم» (دو جلد ۱۹۶۵ و ۱۹۷۰) توسط گروهی مرتبط با بخش «زندگی» «مدرسه‌ی عملی مطالعات عالی» گسترش یافت.
